του Χρίστου Δάλκου

ΧΩΡΙΣ ΝΕΑ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΘΕΩΡΙΑ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΥΠΑΡΞΗ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Ὁ Λένιν ἔλεγε πώς χωρίς ἐπαναστατική θεωρία δέν ὑπάρχει ἐπαναστατικό κίνημα. Τηρουμένων τῶν ἀναλογιῶν, κάτι παρόμοιο συμβαίνει μέ τήν αὐτοσυνειδησία τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους: χωρίς νέα ἀντίληψη γιά τήν ἱστορική διαδρομή τῆς ἐθνικῆς γλώσσας δέν μπορεῖ νά ὑπάρξῃ ἐλπίδα ἐθνικῆς ἀναγέννησης.

Στόν τομέα αὐτόν, ἡ ἑλληνική διανόηση εἶναι ἀγκιστρωμένη στήν θεωρία τοῦ Γ. Χατζιδάκι, διατυπωμένη τό 1881, ὅτι ἡ νέα ἑλληνική ἀποτελεῖ ἐξέλιξη τῆς ἀττικῆς διαλέκτου. Ἡ θεωρία αὐτή βασίσθηκε στήν «νεογραμματική» μηχανιστική θεωρία τῶν Γερμανῶν Osthoff καί Brugman, ὅτι «κάθε φωνητική μεταβολή εἶναι μιά μηχανική διαδικασία ἡ ὁποία συντελεῖται σύμφωνα μέ νόμους πού δέν ἐπιδέχονται ἐξαιρέσεις» καί ὅτι «ἴδιοι φθόγγοι στό ἴδιο περιβάλλον ἐξελίσσονται πάντοτε μέ τόν ἴδιο τρόπο» (οἱ «σιδερένιοι» νόμοι τῶν νεογραμματικῶν θυμίζουν κάποιους ἄλλους σιδερένιους νόμους τοῦ 19ου αἰώνα πού ταλαιπώρησαν μέ τόν σίδηρό τους τήν ἱστορία καί τά μυαλά μας).

Δυστυχῶς γιά τούς νεογραμματικούς, οἱ «ἐξαιρέσεις» τῶν ἀπαράβατων νόμων τους, ὑπεύθυνες γιά τήν σωρεία τῶν ἐναλλακτικῶν τύπων τῶν λέξεων τόσο στήν νέα ἑλληνική ὅσο καί στήν ἀρχαία, εἶναι πάντα παροῦσες, πληθύνθηκαν μάλιστα μετά τήν ἀποκρυπτογράφηση τῆς μυκηναϊκῆς Γραμμικῆς Β΄, 11 χρόνια μετά τόν θάνατο τοῦ Χατζιδάκι, τό 1952.

Μυκηναϊκοί τύποι ὅπως ijo (: υἱός, ν.ἑ. ὑγιός), moriwodo (: μόλιβδος, μόλυβδος, ν.ἑ. μολύβι) suza (= συκία, ν.ἑ. σουτσιά) κ.λπ. ἀποδεικνύουν πώς ὁ ἰωτακισμός (υ > ι) ἢ ὁ τσιτακισμός (ιά > -τσιά) εἶναι παμπάλαια φαινόμενα συντηρούμενα μέχρι σήμερα στήν νέα ἑλληνική. Ἐπί πλέον, τό γεγονός ὅτι στό ἐσωτερικό τῆς γλώσσας μας οἱ πρωτογενεῖς τύποι συνυπάρχουν μέ τούς παραγόμενους (π.χ. θέλω νά > θελά / θενά > θά) ἀποδεικνύει ὅτι «ἴδιοι φθόγγοι στο ἴδιο περιβάλλον» δέν «ἐξελίσσονται πάντοτε μέ τόν ἴδιο τρόπο».

Ἂν μάλιστα λάβουμε ὑπ᾿ ὄψη μας ὅτι ἡ νέα ἑλληνική ἔχει ἁπτές, εὐρεῖες καί πολυποίκιλες σχέσεις μέ τήν λεγόμενη «προελληνική», τήν γλῶσσα πού ὡμιλοῦνταν στόν ἑλλαδικό χῶρο πρό τοῦ 2.000 π.Χ. -ἀφοῦ λέξεις θεωρούμενες «προελληνικές» ὅπως ἄνηθος, ζοχός, κολοκύθι, λάπαθο, μάραθος, σέσκουλο, σκόρδο, σταφύλι, σῦκο κ.ἄ. εἶναι σήμερα πάγκοινες- εὔλογα καταλήγουμε στό συμπέρασμα ὅτι οἱ ἀπαρχές τῆς νέας ἑλληνικῆς ἀνάγονται στήν πρό τοῦ 2.000 π.Χ. περίοδο.

17-5-2024