“Στὰ μάτια καὶ στὸ πρόσωπο φαῖνοντ’ οἱ στοχασμοί τους·
Τοὺς λέει μεγάλα καὶ πολλὰ ἡ τρίσβαθη ψυχή τους.
Ἀγάπη κι ἔρωτας καλοῦ τὰ σπλάχνα τους τινάζουν·
τὰ σπλάχνα τους κι ἡ θάλασσα ποτὲ δὲν ἡσυχάζουν·
γλυκιὰ κι ἐλεῦθερ’ ἡ ψυχὴ σὰ νά ’τανε βγαλμένη,
κι ὑψώναν μὲ χαμόγελο τὴν ὄψη τὴ φθαρμένη.”
(Δ. Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι)

Δεν θα επαναλάβουμε τους λόγους για τους οποίους είναι αναγκαίο ένα νέο κοινωνικό-εθνικό όραμα, ούτε τις επίμονες ενδείξεις ότι η χώρα μας και ο υπόλοιπος πλανήτης οδεύουν σε ανησυχητικά μονοπάτια προς την καταστροφή. Όλα έχουν ειπωθεί και μάς βρίσκουν γενικά σύμφωνους, ωστόσο σε αυτό το κείμενο μάς ενδιαφέρει να σχηματοποιήσουμε το περίγραμμα του νέου αναγκαίου οράματος, τη γενική αλλά συγκεκριμένη κατεύθυνσή του, η οποία θα αναπροσαρμόζεται και θα εμπλουτίζεται ανάλογα με τις εκάστοτε εξελίξεις. Δεν διεκδικούμε καμία ιδιαίτερη πολιτική ανακάλυψη που επιτέλους παρουσιάζει την μαγική σύνθεση-συνταγή, αντιθέτως επιστρέφουμε στις ρίζες μας και εστιάζουμε σε εκείνα που γνωρίζουμε καλά. Από τον καταιγισμό των αλλεπάλληλων μεταβολών και τον τερματισμό πολλών βεβαιοτήτων, θα προστατευθούμε μόνο εντοπίζοντας ένα περιβάλλον γνώριμο και στέρεο.

Η πρότασή μας λοιπόν γύρω από τα κύρια στοιχεία ενός νέου οράματος, διαμορφώνεται από τρεις άξονες οι οποίοι συνυπάρχουν ισότιμα.

Τον πρώτο άξονα αποτελούν οι βάσεις της ίδιας της ανθρώπινης συνύπαρξης, επαναφέροντάς τες στο προσκήνιο και αποκτώντας ένα σταθερό βηματισμό προς αυτές. Πιο ειδικά, στο επίπεδο της συνείδησης, ο αμοιβαίος σεβασμός, η αποστροφή προς την επιβολή και η επιδίωξη της αλληλεγγύης είναι διαχρονικές αρετές, όποιο όνομα κι αν πήραν στο πέρασμα των αιώνων. Στο πρακτικό επίπεδο, η άμεση ουσιαστική προσφορά προς το συνάνθρωπο, η διασφάλιση μιας ποιοτικής ζωής για τις επόμενες γενιές, η συμβολή στην επίλυση των εκάστοτε κοινωνικών προβλημάτων, η πνευματική-πολιτιστική καλλιέργεια και η απελευθέρωση από κάθε μορφή υποταγής, αποτελούν τα κρίσιμα επίδικα. Κάθε άνθρωπος είναι υπεύθυνος για τη δική του προσωπική πορεία αποκατάστασης των ουσιαστικών νοημάτων στη ζωή του έναντι των σύγχρονων ψευδών αξιών, όπως και συλλογικά η κοινωνία πρέπει να βοηθήσει τα άτομα στον αγώνα αυτόν και στη συνέχεια η ίδια να ανασυγκροτηθεί στη βάση ανώτερων ποιοτήτων.

Ο δεύτερος άξονας στον οποίο μπορούμε να στηριχθούμε, είναι η τοπική πολιτιστική μας κληρονομιά και παράδοση. Η κοινότητα αντί της απομόνωσης, η ελευθερία αντί της υποδούλωσης, το μεράκι αντί της ψυχρής εξειδίκευσης, το νοιάξιμο αντί της αποξένωσης, η ζεστασιά αντί της καχυποψίας, η προσφορά αντί της αδιαφορίας. Κι ακόμη, η φιλοξενία, η σκέψη, η οικουμενικότητα, το μέτρο, η καλοσύνη, η ταπεινότητα. Δυστυχώς αρκετές από τις παραπάνω αξίες εδώ και δεκαετίες έχουν αλλοιωθεί, χάριν ενός υπερθεματισμού του δυτικού τρόπου ζωής και κοσμοαντίληψης, στον οποίο δήθεν ανήκουμε. Ωστόσο, η Ελλάδα γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτισμικά, βρίσκεται στο μεταίχμιο Δύσης και Ανατολής, αντλώντας στοιχεία και από τις δύο και συνθέτοντας τη δική της ιδιαίτερη ιδιοπροσωπεία. Διαθέτουμε μια πλούσια κληρονομιά και παράδοση που εκφράζει τις αγωνίες και τις ευτυχίες των ανθρώπων, την ομορφιά της ζωής και του τόπου, την αξία της αγάπης και του έρωτα, τον πόνο της μοναξιάς, τον κόπο της δουλειάς και αμέτρητα ακόμη πολύτιμα στοιχεία, που αναμφίβολα μάς εμπνέουν και μπορούν να λειτουργήσουν κι αυτά ως ουσιαστικά θεμέλια για το νέο όραμα που αναζητούμε.

Ο τρίτος και τελευταίος άξονας, είναι οι κοινές αναφορές των κοινωνικών-λαϊκών αγώνων στο πέρασμα της ιστορίας, οι αξίες δηλαδή που παρέμεναν πάντοτε αναλλοίωτες, ανεξάρτητα από τις λέξεις με τις οποίες εκφράζονταν κάθε φορά. Ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα και αδελφοσύνη, είναι αιτήματα που εξέφρασαν χιλιάδες ανθρώπους που αγωνίστηκαν για αυτά, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους και σε όλες σχεδόν τις γωνιές του πλανήτη. Το γεγονός ότι εκατομμύρια άνθρωποι, συνήθως χωρίς να γνωρίζονται μεταξύ τους, θυσιάστηκαν για παρόμοια προτάγματα ανά το πέρασμα των αιώνων, δεν πρέπει να μας προξενεί εντύπωση αν αναλογιστούμε ποιές αξίες συγκροτούν την άλλη επιλογή. Εξουσία, εκμετάλλευση, αλαζονεία, υποταγή, απληστία και διαφθορά παραμόνευαν πάντοτε για να επιβληθούν στον απλό κόσμο και να κυριαρχήσουν επάνω στο κοινωνικό σώμα, όταν δεν κατάφερναν να τις σταματήσουν όσοι και όσες αντιστέκονταν.

Διαθέτουμε λοιπόν τρεις πολύ πλούσιες πηγές στην αναζήτησή μας για ένα νέο όραμα για την Ελλάδα, οι οποίες μάλιστα, καθόλου τυχαία, αλληλοκαλύπτονται σημαντικά. Μέσα από αυτές μπορούμε να αντλούμε συνεχώς στοιχεία για τη σύνθεση ενός βιώσιμου μέλλοντος για τη χώρα μας και τις επόμενες γενιές της, ένα μέλλον όχι μόνο ασφαλές και λειτουργικό, μα παράλληλα ευτυχές, περήφανο, φωτεινό.

Κλείνοντας, μονάχα θα κάνουμε μια σύντομη αναφορά σχετικά με την πρακτική κίνηση που θα μας επιτρέπει να προσεγγίζουμε διαρκώς το νέο όραμα. Το πιο καίριο είναι να συγκροτηθούν διάφοροι σταθεροί πυρήνες, που θα δρουν με συνέπεια προς την κατεύθυνση που θέλουμε να ακολουθήσουμε. Από ερευνητικές ομάδες, αγροτικούς συνεταιρισμούς και οικολογικές κινήσεις έως πολιτιστικούς συλλόγους και δομές αλληλεγγύης, κάθε πρωτοβουλία που υιοθετεί τις αξίες που περιγράψαμε και πράττει σύμφωνα με αυτές, συνεισφέρει στην αναγκαία καλλιέργεια του εδάφους πάνω στο οποίο θα ριζώσει μία ελεύθερη Ελλάδα. Παράλληλα, από τον αστερισμό αυτό δεν μπορούν να λείπουν και τα πολιτικά εγχειρήματα που θα υλοποιούν σε κεντρικό επίπεδο όσες αλλαγές αναβλύζουν από την πλατιά κοινωνική δραστηριότητα, σε επικοινωνία και αλληλεπίδραση μαζί της. Μία δραστηριότητα που αποτελεί αναγκαία προτεραιότητα, αφού χωρίς αυτήν οι πολιτικές κινήσεις θα παραμείνουν ορφανές και απομονωμένες, αδυνατώντας να εδραιώσουν ουσιαστικές κατακτήσεις.

Γνωρίζουμε ότι τίποτα δεν χαρίστηκε σε καμία κοινωνία και έτσι θα συνεχίσει να συμβαίνει. Τα μακρόπνοα σχέδια και οι μεγαλόστομες ανακοινώσεις έχουν κουράσει, πλέον μας απομένει το πέρασμα στη σιωπηλή και μεθοδική πράξη στη βάση σταθερών αξιών, με υπομονή και ασκητική προσήλωση ανεξαρτήτως του πόσο γρήγορα θα φανούν τα αποτελέσματα. Κάθε βήμα απαιτεί κόπο, πείσμα και πολλή πίστη.